የአእምሮ ጤና (Mental Wellness)

ሰዎች ሱስ እንዲያቆሙ መፍትሄው ምክር የሚመስላቸው ሰዎች አሉ፡፡ ቁጭ አድርጎ ጉዳቱን ዘርዝሮ ማስረዳት፡፡ የዚህን ዘዴ ውጤታማነት ለመገምገም ስንት ሰው ተመክሮ አቁሟል? የሚለውን መመለስ ያስፈልጋል፡፡ ሰዎች በአብዛኛው የሚያሳምነን ሌሎች የሚነግሩን ሳይሆን ራሳችን የደረስንበትን ነው፡፡ በሱስ ውስጥ ተከታታይ የሆነ 'ልተው አልተው' የሚል ትግል አለ፡፡ ለሱስ የሚሰጠው የንግግር ህክምና ሰዎች የሚያልፉበትን ትግል ያለ ወቀሳ በመረዳት ለማቆም የሚፈልጉበትን ምክኒያት እና ለማቆም የሚያስችላቸውን መንገድ ራሳቸው እንዲያመነጩ እንዲሁም በራሳቸው ላይ ያላቸው መተማመን እና ተነሳሽነታቸው እንዲጨምር ማገዝ ነው፡፡   የንግግር ህክምናው በግል ወይም በቡድን ሊሰጥ ይችላል፡፡ ለዛሬ በቡድን የሚሰጠውን የንግግር ህክምና እናያለን፡፡ የቡድን የንግግር ህክምና ሶስት አና ከዚያ በላይ የሆኑ ሰዎች በባለሞያ እየታገዙ የሚደረግ የንግግር ህክምና ሲሆን በቡድን መሆኑ ካሉት ጥቅሞች ጥቂቶቹ፦   ተስፋ፦ በቡድኑ ውስጥ የሚካተቱት ሱስ በማቆም የተለያየ ደረጃ ላይ የሚገኙ ሰዎች በመሆናቸው ገና ለማቆም የሚጀምሩ የተለያየ ጊዜ ያቆሙትን ሲመለከቱ ተስፋ ያገኛሉ፡፡   እኔ ብቻ አይደለሁም፦ በተመሳሳይ ሁኔታ ውስጥ የሚገኙ ሰዎች ሲያገኙ ብቻቸውን እንዳልሆኑ ይረዳሉ፡፡   መረረዳት፦ ተመሳሳይ ሁኔታ ውስጥ የሚያልፍ ሰው ሁኔታቸውን በተሻለ ስለሚረዳቸው የደህንነት ስሜት ይሰማቸዋል፡፡    በተጨማሪም ከመርህ የመነጨ ሳይሆን ከግል ተሞክሮ የሚያካፍሏቸውን የተለያዩ ዘዴዎች ይማራሉ፡፡   ነፃ መሆን፦ ከሱስ ተያይዞ ብዙ ፍረጃዎች ስላሉ ሰዎች በግልፅ ለመናገር አይደፍሩም፡፡ በቡ...

ብዙ ሰው ህሊና የሌላቸው ሰዎች አሉ ብሎ ለመቀበል ያስቸግረዋል፡፡ በየጊዜያቱ የሚያደርሱት ሰቅጣጭ ድርጊት ግን ችላ እንዳይባሉ ያደርጋቸዋል፡፡ ነገር ግን ህሊና የሌላቸው ሰዎች አሉ፡፡ ስማቸውም ሳይኮፓት ይባላል፡፡ አደገኛ ስእብና ያላቸው ሰዎች ተብሎ ሊተረጎም ይቻላል፡፡   ሳይኮፓቶች ከምንም ነገር በላይ ስልጣንን ያስበልጣሉ፡፡ ከማህበረሰብም ሆነ ከግለሰብ ደህንነት በላይ፡፡ በተጨማሪም ለድርጊቶቻቸው ሀላፊነት አይወስዱም፡፡ የፀፀት ስሜትም አይሰማቸውም፡፡ ሌላኛው አደገኛ የሚያደርጋቸው 'ጭር ሲል' አይወዱም፡፡ ጭንቀት አያውቃቸውም፡፡ ግርግር እና ትርምስ ይወዳሉም ይፈጥራሉም፡፡ ሌሎች ሰዎች ሲጨነቁ ሲተራመሱ እነሱ ሴራ ያጠነጥናሉ፡፡   ለሳይኮፓቶች ሰዎች ሁሉ በሁለት የተከፈሉ ናቸው፡፡ ጠላት እና መጠቀሚያ፡፡ ለመጠቀሚያ ቢሆንላቸው ብቃትም ታማኝነትም ያላቸውን ሰዎች ይመርጣሉ፡፡ ካልሆነ ግን ብቃት ባይኖረውም ታማኝ የሆኑ ሰዎችን ያቀርባሉ፡፡ ያለ ብቃታቸው ቦታ የተሰጣቸው ሰዎች ታማኝነታቸው እንደሚጨምር ስለሚያውቁ፡፡   የማገናዘብ አቅማቸው ዝቅተኛ የሆኑ ሳይኮፓቶች በብዛት የሚገኙት እስር ቤት ሲሆን የማገናዘብ አቅማቸው ከፍ ያሉት ግን በሀይማኖት፣ በፖለቲካ እና በንግድ ከፍ ያለ ቦታ ላይ ይደርሳሉ፡፡   ዶ/ር ሮበርት ሄር በአንድ ሳይኮፓት በደረሰባቸው ተደጋጋሚ ግፍ ምክኒያት ነው ስለ ሳይኮፓት ማጥናት የጀመሩት፡፡ "ሁኔታ አስገድዶት ነው እንጂ ሰው እንደዚህ ክፉ ሊሆን አይችልም!" ቢሉም ያለ ምንም ምክኒያት ጭምር ጉዳት ያደርስባቸዋል፡፡ ከዛ በኃላ ስለ ሳይኮፓቶች ብዙ ጥናት እና ምርምር ያደረጉ ሲሆን "ህሊና የሌላቸው" እና "ሱፍ የለበሱ እባቦች" የሚሉት መ...

  የአስተሳሰብ መዛባት ምክኒያታዊ ያልሆኑ፣ የተጋነኑ ወይም ከእውነታው ጋር የማይገናኙ ሀሳቦች የሚፈጥር ሲሆን ወደ አሉታዊ ስሜት አና ያልተገባ ፀባይ ያመራሉ፡፡ አስተሳሰብ፣ ስሜት አና ፀባይ ያላቸው ትስስር የ አስተሳሰብ መግራት ህክምና መሰረት ነው፡፡ ብዙ አይነት የአስተሳሰብ መዛባት አይነቶች ቢኖሩም የዛሬው ስለጥቁርና ነጭ አስተሳሰብ ነው፡፡ በጥቁር እና ነጭ አስተሳሰብ ነገሮችን፣ ሁኔታዎችንና ሰዎችን ሁለት ቦታ ከፍሎ በማየት በእያንዳንዱ ገጠመኝ ከማሰብና ከመገምገም ለመገላገል የሚደረግ (ውጤታማ ያልሆነ) ጥረት ሲሆን ምክኒያታዊ ስላልሆነ ስህተት እና አሉታዊ ስሜት ሊፈጥር ይችላል፡፡ የጥቁር እና ነጭ ምሳሌዎች፦    • ስኬት ወይም ውድቀት • ወዳጅ ወይም ጠላት • ክንፍ ያለው መልአክ ወይም ቀንድ ያለው ሴጣን • በጣም ጥሩ ወይም በጣም መጥፎ • ሁልጊዜ ወይም በጭራሽ • እኛ ወይም እነሱ   ነገሮችን በጥቁር እና ነጭ መመደብ በተለይ ያልተለመዱ እና ጫና የሚፈጥሩ ሁኔታዎች ውስጥ የሀሰት እርግጠኝነት ይሰጣል፡፡ ህይወት ግን እንደዚህ አይደለም፡፡ ጽንፍ እና ፅነፍ ላይ የሚገኝ ሳይሆን የተለያዩ መጠን ያላቸው ነገርች ህብር ነው፡፡ ራሳችንን በጥቁር እና ነጭ ስናስብ ካገኘነው የሚከተሉት ጥያቄዎችን መጠየቅ ሚዛናዊ ድምዳሜ ላይ ለመድረስ ያግዛሉ፡፡    "ሌላ ምክኒያት ይኖረው ይሆን?" "ሶስተኛ አማራጭ አለ?" " ከድምዳሜዬ የሚቃረን ምሳሌ አለ?"...ወዘተ ስለሌሎቹ የአስተሳሰብ መዛባቶች በሌላ ጊዜ ይቀርባል፡፡ መልካም ጊዜ!

  ፍቅር ይዞት ግጥም ጽፎ የሚያውቅ፣ ለናፍቆቱ ሙዚቃ ያዳመጠ ወይም ናፍቆቱን ሙዚቃ የቀሰቀሰበት የስነ ጥበብን የማከም አቅም የሚረዳው ነው፡፡ አርት ቴራፒ ስነ ጥበብን በመጠቀም ስነ ልቦናን ማከም ነው፡፡   አንዳንድ ስሜቶች በቃላት ለመግለፅ ያስቸግራሉ፡፡ በብሩሽና በቀለም ሲሆን መግለፅ የሚቀላቸው ሰዎች አሉ፡፡ የአእምሮ ህመም ያለባቸው ሰዎች በስነ ጥበብ ራሳቸውን ሲገልፁ የሚጋጩባቸውን ሀሳቦች እና ስሜቶች በተሻለ ሁኔታ ስለሚረዱ ስለራሳቸው ያላቸው ግንዛቤ ከፍ ይላል፡፡   የአርት ቴራፒ ተጨማሪ ጥቅሞች በራስ መተማመን ከፍ ማድረግ፣ የጭንቀትና የመከፋት ስሜትን መቀነስ፣ ያጋጠመን ነገር በተረጋጋ ሁኔታ ማጤን ..ወዘተ ናቸው፡፡ አንዳንድ ታካሚዎች አስደናቂ ስራዎችን ይሰራሉ፡፡ ነገር ግን አርት ቴራፒ ላይ ለመሳተፍ የሚያስፈልገው ችሎታ ሳይሆን ፍላጎት ብቻ ነው፡፡   ከላይ የተመለከተው በአማኑኤል ሆስፒታል አርት ቴራፒ ክፍል በታካሚ የተሰራ ነው፡፡ መልካም ጊዜ!

ሲውዶሳዬሲስ ያለባቸው ሴቶች ያረገዙ ይመስላቸዋል፡፡ ከመምሰል ያልፍና የእርግዝና ምልክቶች ማሳየት ይጀምራሉ፡፡ የወር አበባ መቅረት፣ ማቅለሽለሽ፣ የጡቶች መጠን መጨመር፣ ሆድ መግፋት እና "የመውለጃ ጊዜያቸው" ሲደርስ የምጥ ስሜት ሁሉ ሊጀምራቸው ይችላል፡፡ እነዚህ ሁሉ ምልክቶች እያሉ ግን እርግዝና የለም፡፡   ከሲውዶሳዬሲስ ጋር ተያይዘው የሚመጡት አካላዊ ለውጦች ምክኒያቱ ስነ ልቦናዊ ነው፡፡ አብዛኛቹ ሲውዶሳዬሲስ የሚከሰትባቸው ሴቶች ማርገዝ ወይ በጣም ይፈራሉ ወይ በጣም ይፈልጋሉ፡፡ በዚህ ላይ አካላዊ ለውጦችን በተዛባ መልኩ መተርጎም ሲጨመር የሰውነትን የሆርሞን ስርአት ልክ እንደ'ርግዝና እንዲሆን ያደርገዋል፡፡   ሲውዶሳዬሲስ ልጅ መውለድን በሚያበረታቱ ማህበረሰቦች ውስጥ በሚገኙ መሀን ወይም ተደጋጋሚ ያልተፈለገ ውርጃ ያጋጠማቸው ሴቶች ላይ የመከሰት እድሉ ከፍ ያለ ሲሆን አስተማማኝ የእርግዝና ምርመራ ዘዴዎች ከተፈጠሩ በኃላ ሁኔታው በእጅጉ ቀንሷል፡፡ ሁኔታው ከክርስቶስ ልደት በፊት ጀመሮ ተመዝግቦ የሚያውቅ ሲሆን በ16ኛው ክ.ዘ የእንግሊዝ ንግስት የነበረችው ሜሪ አንደኛ ሁለቴ ሲውዶሳዬሲስ አጋጥሟታል፡፡   ሲውዶሳዬሲስ እጅግ አልፎ አልፎ የሚከሰት ሁኔታ ይሁን እንጂ የአእምሯችን ሁኔታ አካላችን ላይ የሚኖረውን ተፅእኖ በማጠራጥር መልኩ ያሳያል፡፡   ያለ አእምሮ ጤና፤ ጤና የለም! መልካም ጊዜ!

ስለ ሳይኮአናላይሲስ ሲነሳ አቅጣጫዎች ሁሉ ወደ ሲግመን ፍሮይድ ይጠቁማሉ፡፡ እሱ ደግሞ የሳይኮአናላይሲስ መስራች ናት ብሎ ወደ አና ኦ ይጠቁማል፡፡ አና ኦ "የንግግር ፈውስ" የሚለውን ቃል ለመጀመሪያ ጊዜ የፈጠረች ናት፡፡ አና ታዋቂ የሆነችው በታካሚነት ነው፡፡ አና አባቷን እያስታመመች ትጨናነቅ ነበር፡፡ አባቷ ከሞተ በኃላ ብዙ አካላዊ ህመሞች ያስቸግሯት ነበር፡፡ ተደጋጋሚ ራስ ምታት፣ የቀኝ ሰውነት መዛል፣ ብዥ ማለት ...ወዘተ፡፡ የአካላዊ ህመሟ ምክኒያት ስነ ልቦናዊ በመሆኑ የሲግመን ፍሮይድ ጓደኛ የሆነ ሀኪም ለሁለት አመታት ያለ መድሀኒት ስለ አጋጠማት ነገር እንድትነግረው ያደርጋል፡፡ ቀስ በቀስ እየተሻላት ይመጣል፡፡ ስለህክምናው ስትናገር "የንግግር ፈውስ" ነው ትላለች፡፡ በጓደኛው ታካሚ ታሪክ የተነካው ፍሮይድ የመጀመሪያውን "የንግግር ህክምና" መንገድ ፈጠሮ ውጤታማነቱን አረጋግጠ፡፡ አሁን የንግግር ህክምና በአይነትም በውጤታማነትም እጅግ ከፍ ያለ ደረጃ ላይ ደርሷል፡፡ ልክ የፍሮይድን አይነት የንግግር ህክምና የሚሰጡ አሉ፡፡ የሱን ዘዴዎች አሻሽለው የሚጠቀሙ አሉ፡፡ የሱን ዘዴ የማይቀበሉ እና አማራጭ መንገድ የቀየሱ አሉ፡፡ ነገር ግን ሁሉም በ የሆነ መንገድ ከሱ ጋር ይያዛሉ፡፡ አና ኦ ከህመሟ ከዳነች በኃላ በጀርመን ብዙ ማህበራዊ ስራዎችን የሰራች ሲሆን ላበረከተችው አስዋፅኦ እውቅና የጀርመን መንገስት በ1954 ምስሏን የያዘ ቴምብር አትሞ ነበር፡፡ የንግግር ህክምና ለእንዳንድ ህመሞች በብቸኝነት ለአንዳንድ ህመሞች ከመድሀኒት ጋር በተጓዳኝ የሚሰጥ ውጤታማ የህክምና አይነት ነው፡፡ መልካም ጊዜ!

ራስን ማጥፋት በባህል የማንነጋገርበት ነገር ግን በኢትዮጲያ በአመት ከሰባት ሺህ ሰው በላይ ህይወቱን የሚያጣበት አሳዛኝ እውነታ ነው፡፡ ጓደኛ ወይም ዘመድ ራሱን ሲያጠፋ ሁልጊዜ ሙሉ ለሙሉ ሊመለስ የማይችል "ለምን?" የሚል ጥያቄ እና "እንዲህ አድርጌ በነበር!" የሚል ቁጭት ያስከትላል፡፡ አንድ ሰው ራሱን ለማጥፋት እንዲወስን የሚያደርጉ ብዙ ነገሮች ቢኖሩም ዋነኛው ከባድ ዲፕረሽን ነው፡፡ ዲፕረሽን ከሚያስከትለውን የስነ ልቦና ስቃይ ለማምለጥ ብቸኛው አማራጭ ራስን ማጥፋት መስሎ ይታያል፡፡ ሰነ ልቦናዊ ምክኒያቶቹ በቀጣይ የሚቀርቡ ሲሆን ማህበረሰባዊ ምክኒያቶቹ እነሆ፦ ባይተዋርነት፦ እነዚህ ሰዎች ራሳቸውን የሚያጠፋት ከማህበረሰቡ ጋር ባለመዋሀድ ምክኒያት ነው፡፡ ደስታቸውን በይበልጥ ደግሞ ሀዘናቸውን የሚጋራቸው ባለመኖሩ ምክኒያት ባይተዋር ይሆናሉ፡፡   መስእዋትነት፦ እነዚህ ሰዎች ራሳቸውን የሚያጠፉት ከማህበረሰቡ ጋር በጣም በመዋሀዳቸው እነሱ ቢያልፉም ሞታቸው ለወገናቸው ክብር እና ጥቅም ስለሚያመጣ ነው፡፡ የጃፓን ካሚካዚ ጀት አብራሪዎች በሀገራችን ደግሞ አፄ ቴዎድሮስን ማንሳት ይቻላል፡፡ "ማረክን እንዳይሉ ሰው የለ በ'ጃቸው፣ ገደልን እንዳይሉ ሞተው አገኟቸው ምን አሉ እንግሊዞች ሲገቡ ሀገራቸው፡፡" እንደተባለው፡፡   ማህበራዊ ምስቅልቅል፦ ማህበራዊ አለመረጋጋት የሚፈጥሩ ሁኔታዎች እንደ ጦርነት፣ ስደት፣ ከፍተኛ የኑሮ ውድነት የሰዎችን የእርስ በርስ ትስስር ስለሚያላሉት ራስን የማጥፋት እድልን ከፍ ሊያደርጉ ይችላሉ፡፡ ከላይ የተቀመጠው ክፍፍል የEmil Durkheim ራስን የማጥፋት ማህበራዊ እይታ ክፍፍል ላይ መሰረት ያደረገ ነው፡፡ ራስ ...

በጦርነት ወይም በግለሰብ ጥል ከሚሞቱት ሰዎች ራሳቸውን የሚያጠፉት በእጅጉን ይበልጣሉ፡፡ በየ አመቱ 800000 (በስህተት የተጨመረ ዜሮ የለውም) ሰዎች፡፡ ያ ማለት በሰው እጅ የምንሞት ከሆነ በራሳችን እጅ የመሆኑ እድል ከፍተኛ ነው፡፡ ሰዎች ራሳቸውን የሚያጠፉት በተለያየ ምክኒያት ሊሆን ይችላል፡፡ ጠቅለል ተደርገው በስነ ህይወታዊ፣ ስነ ልቦናዊ እና ማህበራዊ ሊመደቡ ይችላሉ፡፡   ኧርነስት ሄሚንግዌይ የስነ ጽሁፍ የኖብል ተሸላሚ የሆነ ተወደጅ ፀሀፊ ሲሆን በ1961 ሲሞት" ሽጉጡን ሲወለውል ባርቆበት ነው፡፡" ቢባልም ቆየቶ ባለቤቱ ራሱን እንዳጠፋ ተናግራለች፡፡ ሄሚንግዌይ አባቱ ራሱን ሲያጠፋ "እኔም በተመሳሳይ መንገድ ማለፌ አይቀርም፡፡" ብሎ ጽፎ ነበር፡፡    የሄሚንግዌይን የአእምሮ ጤንነት እና የቤተሰብ ታሪክ ካላወቅን በጥልቅ ባህር መዋኘት የሚወደው በቃላት ስዕል የሚስለው ባለ ብሩህ ጭንቅላቱ እና በአካል ጠንካራው ሰው ለምን ራሱን እንዳጠፋ እንቆቅልሽ ነው፡፡ የሄሚንግዌይ አባት፣ ወንድም፣ አያት እንዲሁም ልጁ ራሳቸውን ነው ያጠፉት፡፡ የቤተሰብ አባል ራሱን ሲያጠፉ የሚያስከትለው ስነ ልቦናዊ ጫና አንደተጠበቀ ሆኖ የሄሚንግዌይ ቤተሰብ ላይ የተደጋገመው ራስን ማጥፋት ተመራማሪዎች ስነ ህይወታዊ ምክኒያቶችን እንዲፈልጉ ያነሳሳ ነበር፡፡   ውጤቱ በቤተሰቡ ውስጥ ከነበረው የአእምሮ ህመም በተጨማሪ ራስን ከማጥፋት ጋር ተያያዥነት ያለው ዘረ-መል (suicidal gene) መኖሩን አመላክቷል፡፡ በተጨማሪም የአእምሮ "ኒውሮ ትራንስሚተር" ላይ የሚከሰቱ መዛባቶች ሚና ይኖራቸዋል፡፡ ራስን ማጥፋት ዘጠና ከመቶ ከአእምሮ ህመም ጋር የተያያዘ በመሆኑ በጊዜ አ...

ከ1983 በፊት ኢትዮጲያ ውስጥ ሁለት የአእምሮ ህክምና ሆስፒታሎች ነበሩ፡፡ አስመራ የሚገኘው ሴንት ሜሪ እና አዲስ አበባ የሚገኘው አማኑኤል ሆስፒታል፡፡ ሁለት የተለያዩ ሀገራት ከሆኑ በኃላ በየሀገራቱ ብቸኛ የአእምሮ ሆስፒታሎች ሆነው ቀጥለዋል፡፡ ሴንት ሜሪ ስያሜውን ያገኘው( እንደ አማኑኤል )አጠገቡ ከሚገኘው የቅድስት ማርያም ካቴድራል ሲሆን ሲጀመር 120 አልጋዎች የነበሩት ሲሆን ከጊዜ በኃላ ወደ 160 ከፍ ብሏል፡፡   ሆስፒታሉ ለወንድ ታካሚዎች ሁለት ዋርዶች አሉት፡፡ አንዱ ለሚሊተሪ አንዱ ለሲቪል፡፡ የሴቶች ዋርድ አንድ ሲሆን ሲቪልም ሚሊተሪም በአንድነት የሚታከሙበት ነው፡፡ እንደ አማኑኤል የህፃናትና ታዳጊዎች አስተኝቶ ህክምና አይሰጥም፡፡   የአእምሮ ህክምና ከሀገሪቱ የጤና በጀት አምስት ከመቶውን ይይዛል፡፡ አብዛኛው በጀት የሚውለው በሴንቲ ሜሪ ሆስፒታል ነው፡፡ የመድሀኒት አቅርቦቱ ዝቅተኛ ቢሆንም ሁሉም የአእምሮ ህክምና መድሀኒቶች የሚሰጡት በነፃ ነው፡፡ በሀገሪቱ ያሉት ሳይካትሪስቶች ሁለት ሲሆኑ ለህዝብ ብዛቱ ያለው ምጣኔ ከኢትዮጲያ ጋር ተነጻጻሪ ነው፡፡ (ኤርትራ የህዝብ ቆጠራ አድርጋ ባታውቅም በሀገር ውስጥ የሚገኘው ህዝቧ ወደ 3.5 ሚሊዮን ይገመታል፡፡)   የኤርትራ መንግስት የአእምሮ ህክምና የሚያገኙ ሰዎችን መብት ለማስከበር ሁለት ህጎች አውጥቷል፡፡ የመጀመሪያው ሁሉም መስሪያ ቤቶች ካላቸው ሰራተኛ አምስት ከመቶ አካል ጉዳተኛ ሰዎችን እንዲያካትቱ የሚያስገድድ ሲሆን ሁለተኛው በአእምሮ ህመም ምክኒያት አድልዖ (ዝቅተኛ ክፍያ፣ ከስራ መቀነስ) እንዳይደርስ የሚከላከል ነው፡፡   ምንጭ የአለም የጤና ድርጅት በኤርትራ አእምሮ ጤና ላይ በ2006 ዓም ያቀረበው ሪ...

  ጥናቶች እንደሚያሳዩት ማህበራዊ መገለል በጤንነት ላይ የሚያደርሰው ጉዳት አስራአምስት ሲጋራ በቀን በማጨስ ከሚመጣው ጋር ተነፃፃሪ ነው፡፡እንግሊዝ የመጀመሪያዋን የብቸኝነት ሚኒስትር አድርጋ ትሬሲ ክራውችን ስትሾም የብቸኝነት ጉዳይን በሚኒስተር ደረጃ ስታቋቁም በዚህ ምክኒያት ነው፡፡   ላይ ላዩን ሲታይ ብቸኝነት በዘመናዊነት ምክኒያት የመጣ የምዕራባውያን ማህበራዊ ችግር ሊመስል ይችላል፡፡ ያለን ማህበራዊ ትስስር ጥብቅ መሆኑ ለአእምሮ ጤንነት የሚረዳ ነው፡፡ የአእምሮ ህመምን በሚመለከት ግን ሁሉም በተናጥል የሚጋፈጠው ነገር ነው፡፡ በእውቀቱ ስዩም በጥሩ መልኩ ገልጾታል፡፡    "የጋራችን ዓለም የጋራችን ሰማይ፣ የብቻችን ህመም የብቻችን ሰቃይ፡፡"   ብቻነትን አና ብቸኝነትን መለያየት ያስፈልጋል፡፡ ብቸኝነት በሰው ተከበንም ሊፈጠር የሚችል ክስተት ነው፡፡ስለብቸኝነት በሌላ ጊዜ ይቀርባል፡፡ የዚህ ፅሁፍ አላማ ሀገራት ለአእምሮ ጤና የሚሰጡትን ትኩረት አና አኛስ የት ነን? የሚለውን ለመጠየቅ ነው፡፡ ያለ አእምሮ ጤና ጤና የለም፡፡ መልካም ጊዜ!

* ምርጫ አይደለም፡፡ * ትኩረት መፈለግ አይደለም፡፡) * ስድብ ወይም ቅጽል አይደለም፡፡ * ሰበብ አይደለም፡፡ * ስንፍና አይደለም፡፡ * በአንዴ ውጥት የሚሉበት ነገር አይደለም፡፡ * ወንጀል አይደለም፡፡ * ደካማ መሆን ማለት አይደለም፡፡ * ውሸት ወይም በአእምሮ የተፈጠረ አይደለም፡፡ * ቀልድ ወይም የሚያስቅ ነገር አይደለም፡፡ * ዘመናዊ ክስተት አይደለም፡፡ * ሁሉም ሰው የሚያልፍበትት የህይወት ደረጃ አይደለም፡፡ * የማግለያ ምክኒያት መሆን የለበትም፡፡ (ሁላችንም ላይ ሊከሰት ይችላል፡፡) * ሁሉም ሰው ላይ ተመሳሳይ አይደለም፡፡ * የሚያስከትለው ተጽእኖ ከአካላዊ ህመሞች ያነሰ አይደለም፡፡   ከ Mental health and invisible illness resources የተተረጎመ መልካም ጊዜ!